Kumarın Psikolojisi: Neden Her Zaman Kasa Kazanır?

Son dönemde bir yerde otururken, sosyal medyada gezinirken ve kulak misafiri veya dahili olduğum birçok konuşmada karşıma kumar çıkıyor. Benim günlük hayatımda karşılaştığım insanlar sağlıklı bir örneklem oluşturmasa da, Türkiye’de özellikle genç ve genç yetişkin dönemlerde olan insanların kumara ilgisinin arttığını hissediyorum. Her kumarbaz, “Kumarda her zaman kasa kazanır.” sözünü duymuştur. Peki kaybedeceğimizi bildiğimiz bir oyuna nasıl teşvik ediliyoruz?

İçerik

Kumar Endüstrisi ve Kumarın Pazarlanması

Statista’nın yayınladığı 2023 tarihli bir raporda casino ve online kumar sektörünün market hacmi 263.3 milyar $ olarak ölçülmüş. Bu sektörde faaliyet gösteren 4.792 şirket ve 2.000.000 çalışan olduğu belirtilmiş. Bu şirketlerin ve aslında bütün şirketlerin tek bir amacı vardır: kâr etmek. Diğer bütün faaliyetler ve hedefler aslında ana kurguyu -yani kâr etmeyi- beslemek üzerinedir. Bu da aslında kumarda neden her zaman kasanın kazandığını açıklıyor: Bu şirketlerin varlıklarını sürdürebilmesi için oyuncu çekmesi ve oyunculardan kâr sağlaması gerekiyor. Bu bakımdan, casino ve online kumar sitelerinin nasıl oyuncu çektiğini iki başlıkta inceleyebiliriz:

Online Kumar Pazarlaması

Stealth Marketing: Sosyal medyada en sık rastladığım yöntemlerden birisi “Stealth Marketing”. Stealth marketing, geleneksel reklamcılık stratejilerini kullanmayan ve tüketiciye ürün veya hizmeti tanıtmak için daha dolaylı, gizli ve etkileşimci yolları kullanan bir pazarlama yöntemidir. Sosyal medyada bu genellikle eğlence alanıyla harmanlanarak sunuluyor. Rastladığım bazı stealth marketing örnekleri: iddia, blackjack, rulet, online kumar için geliştirilmiş oyunlar vb. hakkında taktikler veren ve oyunlarını paylaşan YouTube kanalları, arkaya Kurtlar Vadisi müziği eklenmiş kurpiyerle yapılan “racon” içerikli reels, büyük bahislerle oynanan oyunlar…

Bonuslar ve Promosyonlar: Çoğu online kumar sitesi yeni üyelere özel hoş geldin bonusu, kayıp bonusu, belirli bir rakamın üzerindeki yatırımlarda ücretsiz ekstra oyun gibi cazip görünen teklifleri kullanarak oyuncuları para yatırmaya teşvik eder. Bunun dışında var olan oyuncuları elde tutmak için çeşitli sadakat sistemleri getirerek onların da sürekliliğini sağlamaya çalışır.

Duygulara Oynamak: Reklamcılıkta insan duygularının hedef alınması reklam başarısıyla pozitif korelasyon gösterir. Stealth marketing’deki yüklü parayla alınan bahis videolarındaki amaç da aslında budur. Videonun en başında genellikle kumar masasındaki paranın büyüklüğü gösterilir. Burada amaç, izleyicide “acaba kazanacak mı, kaybedecek mi?” merakı oluşturmaktır. Kumar endüstrisinde, büyük ikramiyelerin kazanma potansiyelini vurgulayan, insanlarda merak ve heyecan uyandırmaya yönelik reklamlar sıkça kullanılır.

Casino Pazarlaması

Lüks Vurgusu ve Vitrin: Kumarhanelerin tasarımlarına baktığınızda en fazla göze çarpan şey lüks algısı oluşturmasıdır. Bunun yanında birçok kumarhane lüks otellerin içinde veya yüksek statülü bölgelerde bulunur. Bunun sebebi aslında oyuncuda değerli ve yüksek profilli hissiyatı yaratmaktır. Bu algı genellikle kumarhane girişindeki pahalı arabalar, kumarhane içerisindeki ikramlar ve sahte müşteri olan model kadınlar/erkeklerle (genellikle kadın; çünkü National Institutes of Health’in araştırmasına göre kumar oynayan erkek oranı %69’ken, kumar oynayan kadın oranı %32) desteklenir.

Sosyal Çevre: Casinolarda, masa oyunlarında oyun birden fazla oyuncuyla döner, slot makineleri birbirine yakın olarak konumlandırmıştır ve birçok ortak alan vardır. Bu sayede, aynı amaç için bir arada olan ve ortak eğlence anlayışı olan insanlar kolayca etkileşim kurabilirler. Bunu özel etkinlikler ve turnuvalarla destekleyerek insanların birbiriyle etkileşimini arttırmak hedeflenir. Bu sayede, ortamda tanışıklığı olan kişilerin birbirini davetiyle süreklilik sağlanabilir veya oyuncu, yeni insanlarla etkileşim kurabildiği için aynı casinoyu tercih edebilir.

Bonuslar ve Promosyonlar: Online kumar pazarlamasında bahsedilen durum, casino için de geçerlidir. Casinolarda da VIP müşteri bonusları, kayıp bonusları ve sadakat bonusları bulunmaktadır.

Ücretsiz Deneme Oyunları: Birçok kumarhane, kullanıcılara belirli oyunları ücretsiz deneme fırsatı sunar. Bu, kullanıcıların oyunları tanımalarına, alışkanlık kazanmalarına ve ilgi duymalarına olanak tanır.

Neden Kumar Oynarız?

Statista’nın Mart 2021’de yayınladığı çalışmaya göre dünya çapında online kumar oynamanın önde gelen motivasyonunun eğlence olduğu görülüyor. Eğlenceyi (%41), sırasıyla kazanma hayali kurmak (%31), büyük kazanmak için oynamak (%27), bahis yapılan alanda deneyim kazanmak (%18), sosyal çevreyle konuşacak bir şeylerin olması (%12), rutin (%11), becerilerini test etmek (%7), diğer sebepler (%6), günceli kaçırma korkusu (FOMO) (%5) ve online bir topluluğun parçası olmak (%5) takip ediyor.

Kumara Matematiksel ve Mantıksal Bakış

House Edge

House Edge, kısaca kumarhanenin matematiksel avantajı olarak tanımlanabilir. Alınan risk ve kazanç karşılaştırması yapıldığında bu avantaj görülebilir. Örneğin; rulet masasında bahis alabileceğiniz 37 sayı bulunmaktadır, dolayısıyla 37 katlık bir kazanç sağlanması beklenmektedir. Buna karşılık, eğer kazanan sayıya bahis aldıysanız yatırdığınız paranın 36 katını alırsınız. Aradaki fark kumarhanenin avantajıdır. Sayı bahisleri dışında, kırmızı-siyah, tek-çift, sayı aralıkları ve satırlara oynanan bahislerde genellikle sıfır gelme ihtimali gözden kaçırılarak kazanma olasılığı yanlış hesaplanır (Kırmızı-siyah bahsinde aslında kazanma ihtimali %50’den daha düşük olması gibi).

Monte Carlo Yanılgısı (Kumarbaz Yanılgısı)

Olasılık teorisinde, iki olayın bağımsız olması, bir olayın gerçekleşme olasılığının diğer olayın sonucundan etkilenmemesi anlamına gelir. Oyuncular bir zarı birkaç kez attıktan sonra belli bir sayının gelmediğini düşünüp, bu sayının bir sonraki atışta gelme olasılığının arttığını zanneder. Ancak, bu düşünce hatası, olasılık bilimine aykırıdır. Bir parayı beş kez havaya attığınızı ve beşinde de yazı geldiğini düşünün. Altıncı atışınızda, paranın yazı gelme olasılığı hâlâ %50’dir. Monte Carlo Yanılgısı ya da Kumarbaz Yanılgısı kavramı da bu düşünce hatasının bir kanıtı olan, 1913 yılında Monte Carlo kumarhanesindeki bir rulet oyununda 26 kere üst üste siyah gelmesiyle ortaya çıkmıştır.

Kaybettiğini Kazanmaya Çalışmak (Batık Maliyet Yanılgısı)

Kumar alışkanlığının sürdürülmesinin en büyük sebeplerinden biri kaybedileni geri almaya çalışmaktır. Oyuncular, kayıplarını telafi etmek amacıyla daha fazla para yatırmaya eğilimli olabilir. Bu, finansal sorunlara ve daha büyük kayıplara neden olabilir.

Yemin ediyorum kazanamazlar. Pazartesi 1 kazanırsa çarşamba 2 kaybeder. Kendini kaybederse 10 gider. 10 lirayı geri almak için 10 senen gider. Kazansam ben kazanırdım 35 senedir oynuyorum.

– Serdar Ortaç

Algoritmalar

Slot makineleri, online kumar oyunları gibi sistemlerin arka planında çalışan algoritmalarda kumarhane avantajı ayarlıdır. Bir slot makinesinde veya online casino oyunu oynarken, oyunun kumarhane avantajını bilmeniz mümkün değildir. Dolayısıyla, sizin ne kadar aleyhinize olduğunu bilmediğiniz bir sisteme karşı bahis yapmış olursunuz.

Kontrol Yanılgısı

Kumar bağlamında, kontrol yanılgısı, bir bireyin kendi beceri veya stratejilerinin oyunun sonucunu etkileyebileceğini düşünmesi olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir oyuncu belirli bir oyun stratejisi uygularak veya belirli zamanlarda bahis yaparak kazanma şansını arttırabileceğini düşünebilir. Oysa kumar oyunları şansa dayalıdır ve oyuncunun kontrolü çok sınırlıdır.

Bu yanılgı, insanların rastgele olayları kontrol edebilecekleri veya öngörebilecekleri yanılsamasını içerir. Oyuncular, belirli bir olayın gerçekleşme olasılığını arttırabileceklerini düşünerek kendilerini kontrol altında hissederler.

Kumar Bağımlılığı

DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’nda kumar oynama bozukluğu şu şekilde tanımlanmaktadır (kaynak): On iki aylık bir süre içinde, aşağıdakilerden en az dördü (ya da daha çoğu) ile kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte düşmeye yol açan, sürekli ve yineleyici, sorunlu bir kumar oynama davranışı:

İstediği coşkuyu sağlayabilmek için giderek daha çok parayla kumar oynamaya gereksinimi.
Kumar oynamayı bırakma ya da durdurma girişimleri sırasında huzursuz, kolay kızan biri olma.
Kumar oynamayı denetim altına almak, bırakmak ya da durdurmak için yineleyen, sonuç vermeyen çabalarda bulunma.
Sık sık kumar oynama üzerinde düşünüp durma (geçmişteki kumar oynama yaşantılarını yeniden yaşamayı sürekli düşünüp durma, bir sonraki girişimini engellemek ya da tasarlamak, kumar oynamak için para bulma yollarını düşünme).
Sıklıkla, sıkıntı duyarken kumar oynama (çaresiz, suçlu, bunalmış).
Parayla kumar oynayıp yitirdikten sonra, çoğu kez, eşitlenmek için bir başka gün geri gelme (yitirdiklerinin ardından koşma).
Kumar oynadığını gizlemek için yalan söyleme.
Kumar oynama yüzünden önemli bir ilişkisini, eğitimini ya da iş olanağını tehlikeye atma.
Kumar oynadığı için düştüğü maddi sıkıntı sebebiyle başkalarından borç alma.